Hangisi,nasıl ve niçin?

Yasama-Yürütme İlişkileri…

Dünya üzerinde şu anda tam 195 ülke var.(Kaynağına göre değişmekte)
Demek ki, 195 farklı siyasal rejim var!

Hadi her birini teker teker inceleyelim…

Bok varmış gibi.

CUMHURİYETLER
başkanlık rejimleri
parlamentoya bağlı başkanlık rejimleri
yarı-başkanlık rejimleri
parlamenter rejimler
Anayasanın sadece bir partiye izin verdiği rejimler

MONARŞİLER
parlamenter rejim uygulayan Anayasal monarşiler
parlamentosu güçsüz yetkilere sahip rejimler
mutlak monarşiler



Montesquieu’nün “Kanunların Ruhu” adlı eserinde ortaya koyduğu üç erk’in birbiriyle ilişkisine göre 4 ana siyasal rejim oluşur:

Meclis hükümeti
Parlamenter rejim
Başkanlık rejimi
Yarı-başkanlık rejimi

Meclis Hükümeti

Yasama, yürütme ve yargı Meclis’te toplanmıştır.
Kuvvetler ayrılığı değil, kuvvetler birliği vardır.

Fransa’da 1793-1795 arasında,
Türkiye’de 1921-1924 arasında saf, 1924-1961 arasındaysa saf olmayan şekilde uygulanmıştır.
Halen İsviçre’de uygulanmaktadır.

Meclis Hükümeti
Yürütme organı bağımsız değildir.
Hükümet üyeleri teker teker Meclis tarafından seçilir ve istendiği zaman görevden alınabilir.
Hükümet, tamamen Meclis’e bağlıdır.

Demokratik mi?

Parlamenter Rejim

1200’lerden itibaren gelişen bir süreçte İngiltere’de ortaya çıkmıştır.
Pragmatik bir gelişimi vardır. Bir başka deyişle, şartlar gerektirdiği için ortaya çıkmıştır.
Tersinden söylersek, oturup - düşünülüp yaratılmış, belirli ilkelere uygun olarak tasarlanmış bir yapı değildir.

Genelde hükümet,
Cumhurbaşkanının, seçimlerden çıkan sonuçlara göre Meclis’te çoğunluğu sağlama ihtimali olan kişiyi Başbakan ataması ve
Onun da bakanların listesini Cumhurbaşkanına onaylatmasıyla oluşur.
Hükümet oluştuktan sonra Meclis’ten güvenoyu istenir.

Parlamenter Rejim

Ancak günümüzde, siyasal partiler nedeniyle sorun yaşanmaktadır.
Katı ve disiplinli siyasal partiler nedeniyle yürütmenin üstünlüğü egemen olmaktadır.

Başkanlık Rejimi

Erklerin mutlak ayrılığı vardır.
Yasama-yürütme,
Birbirlerinin içinden çıkmaz.
Birbirlerine karşı sorumlu değildir.
Birbirlerinin işine karışamaz.

Checks & balances sistemi
İlk ve en önemli örneği ABD’dir.
1787 Anayasasının kurucu babaları tarafından bulunmuştur.
Amerika kıtasının geri kalanında bundan türemiş türev sistemler işler.

Başkanlık Rejimi

Tek iletişim olanağı: Başkanın mesajları!

Sistem tıkanmaya açıktır.
Başkan: veto Meclis: bütçe kanunları
Bunu,
Disiplinsiz parti sistemi,
Sistem üzerindeki uzlaşma,
Sık yapılan seçimler engeller.

Diğer ülkelerde sürekli iç savaş veya diktatörlüğe sebep oldu.

Yarı-başkanlık Rejimi

Fransız hukukçu Maurice Duverger tarafından tasarlanan bir sistemdir.
İki büyük sistemin birleştirilmesiyle elde edilmiştir.

Parlamenter rejim
+
Başkanlık rejimi

Yarı-başkanlık rejimi

Klasik uygulaması Fransa’da görülür.
Özellikleri:
Devlet Başkanı genel oyla seçilir.
Devlet Başkanı’nın kendine özgü yetkileri vardır.
Hükümet, Parlamento’ya karşı sorumludur.

Sistem, iki büyük rejim arasında sürekli gider gelir ve bir bir denge oluşturur.
Devlet Başkanıyla Parlamento aynı partidense başkanlık rejimi
Farklı partidense parlamenter rejim